Από τη βυζαντινή μουσική έχουν διασωθεί ως τις μέρες μας οι ψαλμωδίες της Ορθόδοξης Εκκλησίας και τα άσματα προς τιμήν του βυζαντινού αυτοκράτορα και των μελών της οικογένειάς του ή προς τιμήν των υψηλόβαθμων αξιωματούχων της Εκκλησίας (πατριαρχών, μητροπολιτών, επισκόπων). Επίσης, έχουν σωθεί πληροφορίες για τη θεωρία της μουσικής, περιγραφές εκκλησιαστικών τελετών ή άλλων εορτών. Έτσι, μαθαίνουμε ότι τραγουδούσαν ύμνους με συνοδεία ενόργανης μουσικής. Σε γιορτές, στα πανηγύρια και στο θέατρο, επίσης, παιζόταν μουσική, για την οποία δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τίποτα, εκτός από το ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας την κατηγορούσαν επειδή δεν καλλιεργούσε το πνεύμα, σε αντίθεση με την ιερή που το εξαγνίζει.

Η μουσική των Βυζαντινών έχει πάρει στοιχεία από την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή μουσική, καθώς και από την ψαλτική των Εβραίων. Αρχικά κωδικοποιήθηκε με ένα περιορισμένων εκφραστικών δυνατοτήτων σύστημα, το οποίο αργότερα εξελίχθηκε στην Αλεξάνδρεια, την Αντιόχεια και την Έφεσο. Τα πρώτα σύμβολα που δήλωναν τη  σχετική διαφορά μιας νότας σε σχέση με την προηγούμενη (και όχι την απόλυτη τονικότητά της) εμφανίζονται από τον 9ο αιώνα.

Οι γνώσεις μας για τη μουσική των προηγούμενων περιόδων προέρχονται κυρίως από τυπικά μοναστηριών, κείμενα δηλαδή που καθόριζαν τη ζωή στο μοναστήρι, καθώς και κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας. Σύμφωνα με αυτά, τα πρώτα μέλη μάλλον ήταν συλλαβικά (μία νότα αντιστοιχεί σε μία συλλαβή). Στα τέλη του 9ου αιώνα η βυζαντινή μουσική ενορχηστρώνεται και αποκτά ένα νέο ύφος (μία συλλαβή του κειμένου εκτείνεται σε πολλές νότες), ενώ παύει να είναι μονοφωνική.

Το σύστημα της βυζαντινής μουσικής γραφής περνά από διάφορα στάδια εξέλιξης πριν να αποκτήσει τη τελική του μορφή στα τέλη του 12ου αιώνα. Η ώριμη αυτή γραφή δίνει τη δυνατότητα της έκφρασης πολύπλοκων μελωδικών σχέσεων με τη χρήση λίγων συγκεκριμένων συμβόλων, προσφέροντας έτσι στους συνθέτες την ευκαιρία να αποδώσουν μεγάλη ποικιλία ρυθμικών, μελωδικών και δυναμικών μουσικών αποχρώσεων. Οι μελωδίες, ωστόσο, της βυζαντινής μουσικής παραμένουν περιορισμένες, καθώς ο συνθέτης οφείλει να γράφει τη μελωδία επιλέγοντας έναν από τους οκτώ προκαθορισμένους τρόπους, που ονομάζονται ήχοι.

Οι κυριότεροι σταθμοί στην εξέλιξη της βυζαντινής μουσικής έχουν συνδυαστεί με τα ονόματα ή και τα γραπτά κορυφαίων μελωδών. Ο Ρωμανός ο Μελωδός, εξέλιξε τους εκκλησιαστικούς ύμνους, καθώς τους έκανε συνθετότερους και μεγαλύτερους σε διάρκεια, ενώ νέους τύπους ύμνων εισήγε ο Κοσμάς ο Υμνογράφος. Η τελική μορφή της βυζαντινής μουσικής αποδεσμευμένη πλήρως από το μονοφωνικό, συλλαβικό παρελθόν της έχει ταυτιστεί με τον Ιωάννη Κουκουζέλη, ο οποίος έδωσε έμφαση στη μελωδία, ενώ οργάνωσε τους νέους ψαλμούς σε ανθολογίες (ακολουθίες). Αυτή η τελευταία φάση της βυζαντινής μουσικής, αποτέλεσε τον πυρήνα και τη βάση της Ορθόδοξης εκκλησιαστικής υμνογραφίας.