Οι Βυζαντινοί ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για τα φυτά, κυρίως για τη χρησιμότητά τους στην παρασκευή φαρμάκων.

Η καταγραφή των βοτάνων είχε ξεκινήσει από την αρχαιότητα: ο Νίκανδρος από την Κολοφώνα (2ος αιώνας π.Χ.) έγραψε δύο σχετικά βιβλία, τα Θηριακά, στο οποίο περιγράφει τα φυτά που γιατρεύουν από τα επικίνδυνα δαγκώματα ζώων, και τα Αλεξιφάρμακα, στο οποίο αναφέρεται σε αυτά που σώζουν ζωές από τροφικές ή άλλες δηλητηριάσεις, ενώ ο Κρατεύας, ένας ριζοτόμος (δηλαδή αυτός που κόβει ρίζες για να φτιάξει φάρμακα), έγραψε την ίδια εποχή το πρώτο βιβλίο βοτανικής, το οποίο περιείχε τα φυτά σε αλφαβητική σειρά, με τις ιδιότητές τους, και μαζί και έγχρωμες ζωγραφιές για το πώς ήταν οι ρίζες και τα φύλλα τους, για να μπορεί κάποιος να τα αναγνωρίσει.

Αργότερα, στην Ύστερη Αρχαιότητα, ο Διοσκουρίδης (1ος αιώνας μ.Χ.) στο πεντάτομο έργο του Περί ύλης ιατρικής κατέγραψε τις θεραπευτικές και φαρμακευτικές ιδιότητες των φυτών της Μεσογείου. Το σύγγραμμα αυτό αποτέλεσε πρότυπο για μεταγενέστερα μεσαιωνικά και νεότερα εικονογραφημένα βοτανικά βιβλία. Το πιο γνωστό του αντίγραφο, διακοσμημένο με μικρογραφίες φυτών που έγιναν το 512 στην Κωνσταντινούπολη, φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Βιέννης.

Τον 10ο αιώνα, με εντολή του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ζ’ συντάχθηκαν τα Γεωπονικά, ένα έργο χωρίς πρωτοτυπία, που απλά συγκέντρωνε πληροφορίες και συμβουλές για τη γεωργία, όπως: την καλλιέργεια της αμπέλου και την παραγωγή κρασιού, την καλλιέργεια της ελιάς και των οπωροφόρων, τα καλλωπιστικά φυτά και τα λαχανικά, τα μέσα καταπολέμησης των βλαβερών εντόμων, ζωυφίων και ερπετών, κ.ά. Τα Γεωπονικά γράφτηκαν σε απλή γλώσσα με πολλά στοιχεία της καθομιλουμένης και υπάρχουν περιπτώσεις που έδιναν συμβουλές που δεν ήταν επιστημονικές, αλλά απόψεις του λαού με πρακτικά γιατροσόφια, προλήψεις και μαγεία. Για παράδειγμα, αναφέρει ότι ένας είδος αμπέλου ήταν αντίδοτο στα δαγκώματα σκύλων (λαϊκή ιατρική), ότι ο τρύγος πρέπει να γίνεται όταν η σελήνη βρίσκεται στον αστερισμό του Καρκίνου, του Λέοντος, του Ζυγού, του Σκορπιού, του Αιγόκερω ή του Υδροχόου (δεισιδαιμονία), και ότι το αμπέλι για να απαλλαγεί από ζωύφια πρέπει να καεί ως θυμίαμα (όπως με το λιβάνι) με γυναικείες τρίχες (μορφή μαγείας) – συμβουλή χρήσιμη επίσης και για τις γυναίκες που κάνουν αποβολές! [Με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια...]

Την εποχή αυτή οι γνώσεις για τα φυτά φαίνεται ότι συστηματοποιήθηκαν σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο: ολόκληρες παράγραφοι στα Γεωπονικά έχουν παρθεί από περσικά κείμενα, ενώ αρκετά ελληνικά έργα μεταφράστηκαν στα Αραβικά και τα Περσικά, και ελληνικές-βυζαντινές και αραβικές ονομασίες φυτών και βοτάνων συγκεντρώθηκαν σε ειδικά λεξικά.

Ταυτόχρονα, γράφτηκαν ειδικά βιβλία για την καλή διατροφή, που βασίστηκαν σε παλιότερα ιατρικά έργα, όπως αυτά του αρχαίου διάσημου γιατρού Ιπποκράτη, με οδηγίες ποιες τροφές να καταναλώνονται ανάλογα με τον μήνα του έτους για καλή υγεία. Ένα τέτοιο βιβλίο, που μάλιστα αφιερώθηκε στον αυτοκράτορα Μιχαήλ Ζ’ Δούκα, είναι το Περί τροφών δυνάμεων, του γιατρού και αστρολόγου Συμεών Σηθ, που περιλαμβάνει 228 φυτικές και ζωικές τροφές.

Στο ύστερο Βυζάντιο γράφονται ειδικά λεξικά βοτανικής, όπως το λεξικό του μοναχού Νεόφυτου Προδρομηνού από την Κωνσταντινούπολη και το ανθολόγιο του γνωστού γιατρού της πρωτεύουσας Δημητρίου Πεπαγωμένου με θεραπευτικά φυτά κατά αλφαβητική σειρά, ένα για κάθε γράμμα του αλφαβήτου. Επίσης, ποιητές και λογοτέχνες ασχολούνται με τα φυτά και τα βότανα με χιουμοριστική διάθεση, όπως μας δείχνουν τα τέσσερα εύθυμα ποιήματα του Μανουήλ Φιλή, Περί στάχυος, Περί βότρυος, Περί ρόδου και Περί ροιάς (= ροδιού), που έχουν μάλιστα αφιερωθεί στον αυτοκράτορα. Στο σατιρικό έργο Πωρικολόγος, το θέμα είναι μια δίκη στο βασίλειο των φυτών: ο βασιλιάς Κυδώνιος, μαζί με τον λογοθέτη Μήλο, τον πρωτοβεστιάριο Νεράντζι, τον μεγάλο δρουγγάριο Λεμόνι και άλλους επισήμους, δέχεται την καταγγελία της Σταφυλής ότι ορισμένοι άρχοντες συνωμότησαν κατά της εξουσίας του· στο δικαστήριο που γίνεται, μάρτυρες κατηγορίας παρουσιάζονται η ηγουμένη Ελιά, η οικονόμος του μοναστηριού Φακή, η μοναχή Σταφίδα κ.ά.· την υπεράσπιση της Σταφυλής αναλαμβάνει το Κρεμμύδι, αλλά τελικά αποκαλύπτεται ότι οι κατηγορίες ήταν συκοφαντίες, οπότε η τιμωρία της ενόχου είναι να κρέμεται από στραβό ξύλο, να κόβεται στον τρύγο και να πατιέται σε πατητήρια, να πίνουν το αίμα της οι άνθρωποι (δηλαδή να πίνουν το κρασί και να μεθούν), να λένε λόγια ασυνάρτητα, να μην μπορούν να κρατήσουν την ισορροπία τους και να τους κοροϊδεύουν όλοι· στο τέλος, τα φυτά θαυμάζουν τη σοφία και τη δικαιοσύνη του βασιλιά και του εύχονται ευτυχία και μακροζωία. Παρόλο που σήμερα είναι αδύνατον να καταλάβουμε ποιά είναι τα πρόσωπα που κρύβονται πίσω από τους ήρωες αυτής της εύθυμης ιστορίας, ωστόσο είναι σαφές το μήνυμα του συγγραφέα, το ηθικό δίδαγμα: ότι το μεθύσι είναι κακό και ότι πρέπει οι άνθρωποι να προσέχουν να μην πίνουν πολύ κρασί.