Πανηγύρια
Convert HTML to PDF

Πανηγύρι είναι κατά κύριο λόγο μια θρησκευτική γιορτή που τελείται σε έναν ναό με την ευκαιρία της τιμής και μνήμης του αγίου, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο ναός· συχνά στον περίβολο του ναού ή σε αδόμητο χώρο μπροστά του οι πιστοί συμμετέχουν σε ποικίλες διασκεδαστικές και εθιμικές εκδηλώσεις, όπως για παράδειγμα σε χορούς, τραγούδια ή κοινό φαγητό. Η εμποροπανήγυρη είναι μια υπαίθρια αγορά, που στήνεται με την ευκαιρία ενός πανηγυριού και όπου γίνονται αγοραπωλησίες προϊόντων ή ζώων. Οι εμποροπανηγύρεις είναι συνήθως μη μόνιμες αγορές και διαφέρουν από τις αγορές των πόλεων που γίνονται σε εβδομαδιαία βάση σε συγκεκριμένα σημεία της πόλης.

Τα πανηγύρια στο Βυζάντιο, όπως και στην Ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, συνέβαλλαν ουσιαστικά στην ανάπτυξη του εμπορίου, ειδικά των επαρχιακών πόλεων, και στη συγκέντρωση πλήθους ανθρώπων για θρησκευτικές, ψυχαγωγικές και άλλες δραστηριότητες. Τα πανηγύρια απέφεραν σημαντικά οικονομικά οφέλη στο κράτος: η κεντρική διοίκηση, μέσω ειδικών υπαλλήλων, εισέπραττε από τους συμμετέχοντες εμπόρους το κομμέρκιο, φόρο ίσο με το 10% της αξίας των πωληθέντων προϊόντων. Συγχρόνως, η συγκέντρωση πολλών πιστών απέφερε οφέλη και εισοδήματα στις κατά τόπους Εκκλησίες, ιδιαίτερα αν επρόκειτο για πανηγύρια σε μεγάλα προσκυνηματικά κέντρα, όπως αυτά του αγίου Συμεών του Στυλίτη στον περίβολο του μοναστηριού του κοντά στο Χαλέπι, της Θεσσαλονίκης στην εορτή του πολιούχου της Αγίου Δημητρίου , που διαρκούσε οκτώ μέρες, ή της Τραπεζούντας στην εορτή του αγίου Ευγενίου. Για την πραγματοποίηση των εμποροπανηγύρεων βασικό ρόλο έπαιζε η γεωγραφική θέση της κάθε πόλης, αν είχε λιμάνι ή αν βρισκόταν σε κάποιον σημαντικό χερσαίο δρόμο, που θα διευκόλυναν τη μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών. Εκτός από τους εμπόρους, πλήθος επισκέπτες ταξίδευαν από μακριά για να κάνουν τις απαραίτητες αγορές τους.

Η διάρκεια των εμποροπανηγύρεων δεν ήταν προκαθορισμένη· η παράδοση ή η επιτόπια ζήτηση μπορούσε να κάνει ένα πανηγύρι να διαρκέσει λίγες ή πολλές μέρες. Οι υπαίθριες αγορές άλλες φορές στήνονταν μπροστά στους εορτάζοντες ναούς και άλλες φορές έξω από τα τείχη της πόλης.

Προτιμούνταν τα αδόμητα και επίπεδα μέρη, ώστε αφενός οι έμποροι να έχουν τον απαραίτητο χώρο να απλώσουν τις πραμάτειες τους, που περιλάμβαναν σκεύη, υφάσματα, χαλιά, τρόφιμα, δέρματα και ζώα (άλογα, βόδια, αιγοπρόβατα, χοίρους), και αφετέρου να δημιουργηθούν κάποιοι διάδρομοι για να περνούν οι αγοραστές ανάμεσα στις προχειροφτιαγμένες τέντες. Οι χώροι εκτός των τειχών προτιμούνταν και για λόγους ασφαλείας, γιατί στα πανηγύρια συμμετείχαν ξένοι έμποροι, που μπορούσαν να είναι κατάσκοποι ή εχθροί. Ο Ιουστινιάνειος κώδικας όριζε οι εμποροπανηγύρεις μεταξύ των υπηκόων του κράτους και του βασιλείου των Περσών να πραγματοποιούνταν σε καθορισμένα σημεία μόνο σε περιόδους ειρήνης. Οι Άραβες μετακινούνταν συχνά με πλοία· στο λιμάνι της Δημητριάδας (του σημερινού Βόλου), Άραβες έφτασαν με πλοία το 904 και, όταν εξήγησαν στις θορυβημένες αρχές της πόλης ότι ήταν έμποροι, τους επετράπη να στήσουν τις πραμάτειες τους εκτός των τειχών. Όμως, τη νύχτα βρήκαν ευκαιρία και πήδηξαν πάνω στα τείχη και μπόρεσαν να ανοίξουν από μέσα τις πύλες της πόλης, σκοτώνοντας τους φρουρούς. Τότε έφτασαν και ενισχύσεις από άλλα αραβικά πλοία και, έτσι, κυριεύθηκε η πόλη.

Ωστόσο, τα πανηγύρια κατά κανόνα δεν ήταν επικίνδυνα. Ο χώρος της αγοράς, είτε μόνιμη ήταν είτε έκτακτη, αποτελούσε σημαντικό κομμάτι της κοινωνικής ζωής των κατοίκων της αυτοκρατορίας. Η διασκέδαση και η χαλάρωση που πρόσφεραν οι εμποροπανηγύρεις, η άσκηση του εμπορίου και οι οικονομικές δραστηριότητες, που δεν είχαν αγαθούς σκοπούς, συχνά καυτηριάζονταν από τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς, γιατί δίνονταν ευκαιρίες να προαχθεί το πνεύμα του κέρδους και η ελαφρότητα των ηθών. Η ατμόσφαιρα που επικρατούσε, όμως, ήταν γενικά ευχάριστη και προσέφερε σε όλους ένα διάλειμμα να ξεφύγουν από τα προβλήματά τους, να κοινωνικοποιηθούν και να διασκεδάσουν. Η διασκέδαση τότε, άλλωστε, περιλάμβανε θεάματα με αυτοσχέδιες παραστάσεις περιφερόμενων θιάσων από μίμους ή ακροβάτες, που ισορροπούσαν σε σχοινιά ή έκαναν δύσκολες γυμναστικές ασκήσεις, και με επιδείξεις ζώων που έπαιζαν ή χόρευαν στον ήχο του τυμπάνου. Σε μικρούς και μεγάλους άρεσαν τα κόλπα των ταχυδακτυλουργών, ενώ ορισμένοι εμπιστεύονταν τσαρλατάνους αστρολόγους και θεραπευτές, που πουλούσαν βότανα ή φυλαχτά. Μεγάλη εντύπωση προκαλούσαν όσοι διέφεραν από τα κανονικά πλαίσια διάπλασης του ανθρώπινου σώματος, όπως γίγαντες, νάνοι ή σιαμαίοι, που επιδεικνύονταν σε δημόσιους χώρους και περιφέρονταν στους δρόμους.


Βιβλιογραφία (4)


Σχόλια (0)

Νέο Σχόλιο