Η βασιλική Δ'


Η Βασιλική Δ΄ βρίσκεται σε μικρή απόσταση ΝΑ της Βασιλικής Α΄. Πρόκειται για μια τρίκλιτη βασιλική με αψίδα στα ανατολικά, νάρθηκα και αίθριο στα δυτικά. Εσωτερικά οι τοίχοι του ναού ήταν διακοσμημένοι χαμηλά με ορθομαρμάρωση και ψηλά με εντοίχια ψηφιδωτά. Τα δάπεδα του κεντρικού κλίτους και του νάρθηκα ήταν μαρμάρινα, ενώ το δάπεδο των πλάγιων κλιτών ήταν πλινθόστρωτο. Σε μεταγενέστερη φάση, έξω από τη βόρεια πλευρά του αιθρίου προσκολλήθηκαν δύο ορθογώνια διαμερίσματα, το πρώτο από τα οποία, με ψηφιδωτό δάπεδο αποτελούσε πιθανότατα το Μυτατώριο και το δεύτερο χρησιμοποιούνταν από τους προσκυνητές. Επιπλέον ενσωματωμένα ορθογώνια διαμερίσματα φαίνεται ότι υπήρχαν και στη νότια πλευρά του αιθρίου. Το αίθριο ήταν τετράστωο και διέθετε υπερώα. Η ανέγερση του ναού και οι επεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν σ’ αυτό εντάσσονται χρονολογικά μέσα στον 6ο αιώνα.


Γλωσσάρι (8)

βασιλική: δρομικός τύπος εκκλησίας μεγάλων διαστάσεων. Εσωτερικά υποδιαιρούνταν συνήθως σε τρία ή και περισσότερα κλίτη. Κατά κανόνα το μεσαίο κλίτος καλύπτεται από υπερυψωμένη στέγη που διατρυπάται από παράθυρα που φωτίζουν τον χώρο.
αψίδα: η ημικυκλική απόληξη της ανατολικής πλευράς των βασιλικών. Εσωτερικά καλύπτεται με θόλο και είναι ημικυκλική, ενώ εξωτερικά καλύπτεται με κλιμακωτή στέγη και μπορεί να είναι πεταλόσχημη, ορθογώνια ή και πολυγωνική.
νάρθηκας: ο νάρθηκας είναι η στενόμακρη αίθουσα που εκτείνεται σε όλο το μήκος της δυτικής πλευράς της βασιλικής. Προήλθε από την ανατολική στοά του αιθρίου, η οποία ενσωματώθηκε στον ναό. Χρησίμευε ως χώρος παραμονής των κατηχουμένων, οι οποίοι δεν επιτρεπόταν να παρακολουθήσουν το μυστήριο της Θείας Λειτουργίας.
αίθριο: τετράπλευρη αυλή που αναπτυσσόταν μπροστά από τη δυτική πλευρά (κύρια είσοδος) των χριστιανικών βασιλικών και περικλειόταν από στοές. Οι στοές εξυπηρετούσαν λειτουργικούς λόγους, όπως την παραμονή εκεί των πιστών πριν την είσοδο στον ναό για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας αλλά και πρακτικούς σκοπούς, όπως προστασία από τις καιρικές συνθήκες. Γενικά το αίθριο χάριζε μεγαλοπρέπεια στον ναό και τον απομόνωνε από τον γύρω χώρο. Στο εσωτερικό του υπήρχαν κρήνες για το συμβολικό καθαρμό των χεριών και των ποδιών των πιστών, καθώς και για την τέλεση της ακολουθίας του Αγιασμού.
ορθομαρμάρωση: η κάλυψη της επιφάνειας τοίχου με μαρμάρινες πλάκες
ψηφιδωτό: σχέδιο ή παράσταση που σχηματίζεται με τη συναρμολόγηση και συγκόλληση ποικιλόχρωμων ψηφίδων. Ψηφιδωτή διακόσμηση μπορεί να εφαρμοστεί σε όλες τις επιφάνειες ενός κτιρίου, δάπεδο τοίχους ή οροφή.
κλίτη: οι διάδρομοι που διαμορφώνονται στο εσωτερικό των ναών μεταξύ των κιονοστοιχιών στις βασιλικές. Ο αριθμός τους ποικίλλει από τρία ως εννέα με ευρύτερο και ψηλότερο το κεντρικό.
υπερώο: όροφος που αναπτύσσεται περιμετρικά του ναού επάνω από τα πλάγια κλίτη και το νάρθηκα.


Πληροφοριακά Κείμενα (1)

Η βασιλική Α' : Στο κεντρικό τμήμα της παλαιοχριστιανικής πόλης, στα ερείπια ενός υστερορωμαϊκού λουτρού ανασκάφηκε λεγόμενη Βασιλική Α΄ Ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με αψίδα στα ανατολικά, νάρθηκα, εξωνάρθηκα και αίθριο στα δυτικά. Τα δάπεδα των πλάγιων κλιτών και του εξωνάρθηκα κοσμούνταν από πολύχρωμα ψηφιδωτά, ενώ τα δάπεδο του κεντρικού κλίτους και του νάρθηκα κάλυπταν μαρμάρινες πλάκες. Εξωτερικά του κυρίως όγκου του ναού, αποκαλύφθηκαν κατάλοιπα επιπλέον διαμερισμάτων λατρευτικής χρήσης ενσωματωμένων στα νότια και βόρεια του νάρθηκα, του εξωνάρθηκα και του αιθρίου. Παράλληλα, στο βόρειο τμήμα της βασιλικής, εντοπίστηκε ένα αψιδωτό παρεκκλήσι με ψηφιδωτό δάπεδο, πιθανότατα το διακονικό, το οποίο επικοινωνούσε δυτικά με άλλο ορθογώνιο διαμέρισμα, πιθανότατα το Μυτατώριο και χρονολογείται στα μέσα του 6ου αιώνα. Η κατασκευή του ναού αποδίδεται στις αρχές του 6ου αιώνα, ενώ μέσα στον ίδιο αιώνα πραγματοποιήθηκαν επιμέρους επεμβάσεις και προσθήκες στο ναό. Σε μεταγενέστερη φάση, μετά την οριστική εγκατάλειψη και ερείπωσή του, στο μέσον του βόρειου κλίτους κατασκευάστηκε δωμάτιο μιας οικίας που φιλοξενούσε μια οικογένεια, η οποία εγκαταστάθηκε στα χαλάσματα.


Βιβλιογραφία (1)

1. Ζήκος Ν., Αμφίπολις. Παλαιοχριστιανική και βυζαντινή Αμφίπολις, Αθήνα, 1989


Σχόλια (0)