Κωνσταντινούπολη - Ρώμη: «Μέγας Κωνσταντίνος»

Θεσσαλονίκη - Μυστράς: «Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος»

Κωνσταντινούπολη - Κρήτη: «Νικηφόρος Φωκάς»

diadromi map

Aναζήτηση Διαδρομών

anan

Ο ναός της Καπνικαρέα
Convert HTML to PDF

Η Καπνικαρέα είναι ένας ναός αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου που βρίσκεται στην οδό Ερμού, στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Το όνομα με το οποίο είναι σήμερα γνωστός ίσως να υποδεικνύει την επαγγελματική ιδιότητα του κτήτορα (καπνικάρης). Παλιότερα ονομαζόταν Καμουχαρέα από την λέξη Καμουχά, με την οποία στα χρόνια του Βυζαντίου ονόμαζαν τα χρυσοΰφαντα υφάσματα, πιθανώς γιατί βρισκόταν κοντά σε εργαστήρια τέτοιων υφασμάτων. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν γνωστή ως Nαός της Βασιλοπούλας και του Πρέντζα. Το 1834 κινδύνευσε να ρυμοτομηθεί στην προσπάθεια ανάπλασης και εξωραϊσμού της πρωτεύουσας του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, αλλά σώθηκε την τελευταία στιγμή μετά από παρέμβαση του πατέρα του βασιλέα Όθωνα, Λουδοβίκου της Βαυαρίας. Σήμερα, ο ναός ανήκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Για τον ναό και την ίδρυσή του δεν υπάρχουν ιστορικές μαρτυρίες ή επιγραφές, διακρίνονται ωστόσο τρεις φάσεις κατασκευής: η οικοδόμηση του κυρίως ναού τοποθετείται στο τρίτο τέταρτο του 11ου αιώνα. Ο ναός ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του σύνθετου τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με τρούλο . Στο ανατολικό τμήμα του κεντρικού διαμερίσματος ενσωματώνεται τριμερές ιερό με ημικυκλικές κόγχες . Εξωτερικά οι κόγχες διαμορφώνονται σε τρίπλευρες αψίδες . Η κεντρική αψίδα που αντιστοιχεί στο ιερό βήμα είναι μεγαλύτερη και ψηλότερη από τις άλλες δύο, με τρίλοβο άνοιγμα. Στο κέντρο του ναού δεσπόζει τρούλος αθηναϊκού τύπου, με μαρμάρινα τοξωτά γείσα, προεξέχουσες υδρορροές και μονόλοβα παράθυρα με κιονίσκους που φέρουν καρδιόσχημο φυτικό κόσμημα. Οι τέσσερις κίονες και τα κιονόκρανα που στηρίζουν τον τρούλο προέρχονται από παλαιότερα μνημεία (spolia ).

Στη συνέχεια, προστίθεται μία ανοικτή στοά στη δυτική όψη του κτιρίου, πιθανώς στις αρχές του 12ου αιώνα. Αργότερα, η στοά αυτή κλείνεται και μετατρέπεται σε εξωνάρθηκα . Η στοά-εξωνάρθηκας έχει μονόλοβα και δίβολα ανοίγματα με πεταλοειδή πλίνθινα τόξα και στεγάζεται με τέσσερις δικλινείς στέγες. Στην πρόσοψή του έχουν ενσωματωθεί δύο πρώιμα βυζαντινά κιονόκρανα με κομβία που φέρουν μονογράμματα. Στην ίδια εποχή ανήκει και το μικρό πρόπυλο με δύο κίονες στη νότια πλευρά.

Τέλος, προστίθεται ένα μονόχωρο παρεκκλήσι αφιερωμένο στην Αγία Βαρβάρα στη βόρεια πλευρά του ναού, με τρούλο ίδιου τύπου με τον κεντρικό, αλλά χαμηλότερου ύψους. Η χρονολόγηση του παρεκκλησίου τοποθετείται στα χρόνια της Φραγκοκρατίας ή Τουρκοκρατίας, με κάποια τμήματά του ανατολικού τοίχου να είναι πρωιμότερα, πιθανόν σύγχρονα του αρχικού ναού, γεγονός που σημαίνει ότι ίσως οικοδομήθηκε στη θέση άλλου κτίσματος που αποτελούσε επέκταση του κυρίως κτιρίου.

Για την κατασκευή των τοίχων έχει χρησιμοποιηθεί το πλινθοπερίκλειστο σύστημα , ενώ στο κάτω τμήμα του κτιρίου υπάρχουν λευκοί λίθοι διατεταγμένοι με τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν σταυρούς. Η εξωτερική κόσμηση του ναού είναι σχετικά λιτή. Υπάρχει περιορισμένη χρήση κουφικών κοσμημάτων και οδοντωτών ταινιών , ενώ τα παράθυρα έχουν πεταλοειδή τόξα.
Οι τοιχογραφίες του ιερού και του τρούλου οφείλονται στον Φώτη Κόντογλου , ενώ στις υπόλοιπες επιφάνειες δούλεψαν σε μεγάλο βαθμό οι μαθητές του. Η ψηφιδωτή παράσταση της Παναγίας στο πρόπυλο είναι έργο της Έλλης Βοΐλα σε σχέδιο του Αθηναγόρα Αστεριάδη.


Βιβλιογραφία (8)


Σχόλια (0)

Νέο Σχόλιο