Το μουσείο


Σε ένα μνημείο οθωμανικής αρχιτεκτονικής, το Μετζιτιέ Τζαμί, στο κέντρο της σύγχρονης πόλης της Χίου, φιλοξενείται από το 1980 το Βυζαντινό Μουσείο Χίου. Το Μετζιτιέ Τζαμί, οθωμανικό τέμενος τετράγωνης κάτοψης με προστώο, χτίστηκε στα μέσα του 19ου αιώνα με τη χορηγία του σουλτάνου Αμπντούλ Μετζίτ και στέγασε τις αρχαιολογικές συλλογές του νησιού από την ίδρυση ακόμη του νέου ελληνικού κράτους. Σήμερα στο Μετζιτιέ Τζαμί, μετά από εκτεταμένες επισκευαστικές εργασίες που διενεργήθηκαν στο κτήριο τα προηγούμενα χρόνια, εκτίθεται η νέα αρχαιολογική συλλογή του Βυζαντινού Μουσείου Χίου.

 Η μόνιμη έκθεση του μουσείου λειτουργεί ως σκιαγράφηση της πολιτιστικής διαδρομής του νησιού στους βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς αιώνες, με ανάδειξη του γόνιμου συγχρωτισμού των λαών που συμβίωσαν στο νησί και αναφορές σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα των νεώτερων χρόνων. Διαρθρώνεται σε τέσσερις βασικές θεματικές ενότητες και σε μια εισαγωγική, στην οποία παρουσιάζεται η ιστορική, πολιτική και κοινωνική ιστορία του νησιού μέσω χρονολογικού πίνακα και εποπτικού υλικού. Η Ενότητα Ι, η οποία καταλαμβάνει τη βόρεια πλευρά του κτηρίου, έχει θέμα την Κοσμική και Εκκλησιαστική Αρχιτεκτονική και περιλαμβάνει: i. γλυπτά από ναούς της παλαιοχριστιανικής περιόδου (4ος-7ος αι.), όπως κιονόκρανα, θωράκια, πεσσίσκους, τμήματα άμβωνα, μια τράπεζα προσφορών, σε συνδυασμό με εποπτικό υλικό, ii. εξέταση της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής της βυζαντινής περιόδου, με ιδιαίτερη αναφορά στον οκταγωνικό τύπο ναού· εκτίθενται θωράκια, τμήματα επιστυλίων, τμήμα κοσμήτη αψίδας, πεσσίσκοι τέμπλων και κιονόκρανα, iii. παρουσίαση της Γενουατικής περιόδου στο νησί (1346-1566)· εκτίθενται γλυπτά κοσμικής αρχιτεκτονικής, παρουσιάζεται η γενουατική αρχιτεκτονική, τα οχυρωματικά έργα της περιόδου και η αρχιτεκτονική των οχυρωμένων οικισμών της εποχής και iv. παρουσίαση της Χίου στην οθωμανική περίοδο μέσα από ενημερωτική πινακίδα. Η Ενότητα ΙΙ, που αναπτύσσεται στη νότια πλευρά του κτηρίου, περιλαμβάνει τις πινακίδες Διακόσμηση και εξοπλισμός οικίας.

Διατροφικές συνήθειες, Η Χίος και η θάλασσα. Θαλασσινά ταξίδια. Κεραμουργία – Αγγειοπλαστική, Τάφοι, ταφές, ταφικά έθιμα, και σε συνδυασμό με τα ευρήματα που εκτίθενται, παρουσιάζεται η καθημερινή ζωή των ανθρώπων, οι δραστηριότητές τους, οι ασχολίες τους και διαφαίνεται η συμβίωση με τις άλλες κοινωνικές και θρησκευτικές ομάδες. Η Ενότητα ΙΙΙ, Λατρεία και Τέχνη, περιλαμβάνει τοιχογραφίες βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου, ενδεικτικές της εξέλιξης της ζωγραφικής στο νησί και των κρητικών και κωνσταντινουπολίτικων επιρροών. Στο κέντρο της αίθουσας, σε διαγώνια διάταξη σε δύο άξονες που σχηματίζουν "αλέα", εκτίθενται τοιχογραφίες από το καθολικό της Νέας Μονής, από το ναό της Παναγίας της Κρήνας και από άλλες εκκλησίες του νησιού.


Γλωσσάρι (7)

Παλαιοχριστιανική Περίοδος: η Παλαιοχριστιανική περίοδος τυπικά ξεκινά από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης από το Μ. Κωνσταντίνο στα 330 μ.Χ. και τη μεταφορά σε αυτή της έδρας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη, και λήγει με το τέλος της βασιλείας του Ιουστινιανού Α (565).
κιονόκρανο: το ανώτερο τμήμα ενός κίονα που φέρει διακόσμηση και πάνω στο οποίο στηρίζεται το επιστύλιο. Υπήρχουν τρεις βασικοί τύποι κιονοκράνων: το δωρικό, το ιωνικό και το κορινθιακό, οι οποίοι εμπλουτίστηκαν στους Βυζαντινούς ναούς, όπου επικρατούσε το κορινθιακού τύπου κιονόκρανο σε διάφορες παραλλαγές.
θωράκια: πλάκες, συνήθως μαρμάρινες, συχνά διακοσμημένες με ανάγλυφες παραστάσεις. Χρησιμοποιούνταν ως διαχωριστικά του κυρίως ναού από το ιερό, καθώς τοποθετούνταν μεταξύ των πεσσίσκων του φράγματος του πρεσβυτερίου. Τα θωράκια, ξύλινα ή μαρμάρινα, ενσωματώνονταν στο κάτω τμήμα του τέμπλου και έφεραν πλούσιο ανάγλυφο διάκοσμο, κυρίως με γεωμετρικά ή φυτικά μοτίβα. Θωράκια χρησιμοποιούνταν επίσης για το διαχωρισμό των κλιτών, αλλά και οποιουδήποτε άλλου χώρου, στον οποίο έπρεπε να περιοριστεί η πρόσβαση.
άμβωνας : πρόκειται για είδος εξέδρας από την οποία οι κληρικοί αναγιγνώσκουν τις γραφές και εκφωνούν τα κηρύγματα. Βρίσκεται στο κεντρικό κλίτος των ναών. Αρχικά καταλάμβανε το κέντρο του ναού, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις βρισκόταν σε επαφή με τη βόρεια ή τη νότια κιονοστοιχία. Ονομάστηκε «άμβων» επειδή «ανέβαιναν» (από το αρχαίο ρήμα βαίνω) σε αυτόν με μία ή δύο κλίμακες. Οι άμβωνες άλλοτε ήταν ξύλινοι, συνηθέστερα ήταν κτιστοί με μαρμάρινη επένδυση, και άλλοτε ήταν εξολοκλήρου κατασκευασμένοι από μεγάλα κομμάτια μαρμάρου. Σε σπάνιες περιπτώσεις (π.χ. η Αγία Σοφία Κωνσταντινούπολη), διακοσμούνταν με πολύτιμα υλικά.
επιστύλιο: αρχιτεκτονικό μέλος που τοποθετείται επάνω από τα κιονόκρανα των τοξοστοιχιών. Το επιστύλιο μπορεί να είναι ευθύγραμμο (με τη μορφή θριγκού που στηρίζεται στα κιονόκρανα και συνδέει κίονες και πεσσούς) ή να είναι τοξωτό. Ο ίδιος όρος χρησιμοποιείται, επίσης, για να ορίσει την επιμήκη δοκό στο ανώτερο τμήμα του βυζαντινού τέμπλου.
κοσμήτης: αρχιτεκτονικό μέλος που διαχωρίζει καθύψος τις επιφάνειες, τόσο τις εσωτερικές, όσο και τις εξωτερικές, των ναών. Στην ουσία πρόκειται για μία λεπτή, ημικυκλικής συνήθως διατομής, προεξέχουσα ταινία.
τέμπλο: το φράγμα που χωρίζει το ιερό βήμα από τον υπόλοιπο ναό. Το τέμπλο μπορεί να είναι μαρμάρινο, ξυλόγλυπτο ή και κτιστό κοσμημένο με τοιχογραφίες. Φέρει εικόνες του Χριστού, της Παναγίας, του Αγ. Ιωάννη Προδρόμου, του τιμώμενου αγίου, των Αποστόλων και άλλων αγίων.


Πληροφοριακά Κείμενα (0)


Βιβλιογραφία (7)

1. -------------------, Ζαχαρού-Λουτράρη Α., Πέννα Β., Μανδαλά Τ., Τα Μνημεία της Χίου. Χίος: Ιστορία και Τέχνη, Χίος, 1988

2. Καββαδία Αρ., ‘Μετζιτιέ Τζαμί’ σε Η Οθωμανική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα, Αθήνα, 2009

3. Γκιολές Νικόλαος, Βυζαντινή Ναοδομία (600-1204), Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1992

4. Μουρίκη Ντ., Τα ψηφιδωτά της Νέας Μονής Χίου, Αθήνα, 1985

5. Μπούρας Χαράλαμπος, Χίος: Οδηγοί της Ελλάδος, Αθήνα, 1974

6. Σκαμπαβίας Κ., Η Νέα Μονή Χίου: Ιστορία και Τέχνη, Αθήνα, 2004

7. Ενημερωτικό φυλλάδιο Βυζαντινού Μουσείου Χίου


Σχόλια (0)